Η επιστήμη και η καινοτομία είναι εξαιρετικά χρήσιμες για να κατανοήσουν πώς λειτουργεί η φύση και τα οικοσυστήματα, πώς αλληλεπιδρούν τα φυτά, τα ζώα και τα δέντρα και πώς μπορούν να σχεδιαστούν συστήματα εκτροφής τα οποία μετατρέπουν αυτές τις αλληλεπιδράσεις σε βιώσιμες πρακτικές που μπορούν να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη επισιτιστική ασφάλεια ενώ παράλληλα φροντίζουν το περιβάλλον και το κλίμα .
Άτομα που ασχολούνται με την γεωργική καινοτομία, από 25 χώρες της Ευρώπης, συμμετέχουν στη διάσκεψη κορυφής για την αγροτική καινοτομία 2019 (25-26 Ιουνίου στη Lisieux, Νορμανδία, Γαλλία) αφιερωμένη στη συμβολή της ευρωπαϊκής εταιρικής σχέσης καινοτομίας για τη γεωργική παραγωγικότητα βιωσιμότητα(EIP-AGRI)στη μετάβαση στην αγρο-οικολογία. Πάνω από 100 έργα που παρουσιάζονται θα δείξουν πώς η καινοτομία, που γίνεται κατανοητή στο πλαίσιο του EIP-AGRI ως “η επιτυχής εφαρμογή μιας νέας ιδέας στην πράξη, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη οικολογικών γεωργικών πρακτικών.
Τι είναι η αγρο-οικολογία;
Η ερώτηση αυτή εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο έντονων συζητήσεων μεταξύ των εμπειρογνωμόνων. Η οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για τη Γεωργία και τα Τρόφιμα (FAO) περιγράφει την αγρο-οικολογία ως «εφαρμογή οικολογικών αρχών και αρχών για τη βελτιστοποίηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ φυτών, ζώων και ανθρώπων και περιβάλλοντος, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις κοινωνικές πτυχές που πρέπει να αντιμετωπιστούν για μια βιώσιμη και δίκαιη σύστημα τροφίμων».
Στο πρόγραμμα εργασίας της για το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας 2020», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρησιμοποιεί απλά «τη μελέτη των οικολογικών διαδικασιών που εφαρμόζονται στα συστήματα γεωργικής παραγωγής». Με λίγα λόγια, η αγρο-οικολογία σημαίνει καλύτερη κατανόηση των οικοσυστημάτων και με τη χρήση αυτής της αυξημένης γνώσης για τον σχεδιασμό πιο βιώσιμων γεωργικών πρακτικών και συστημάτων.
Πώς επενδύει η ΕΕ στην αγρο-οικολογία;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επενδύσει σχεδόν 240 εκατομμύρια ευρώ στις ολοκληρωμένες οικολογικές προσεγγίσεις, την οργανική και τη μεικτή γεωργία κατά την περίοδο 2014-2020 στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Αυτό αντιπροσωπεύει 41 διακρατικά έργα που θα διερευνήσουν ποικίλα θέματα όπως η διαφοροποίηση και η εναλλαγή καλλιεργειών, οι καλλιέργειες που καθορίζουν το άζωτο, οι πρακτικές βιολογικής καλλιέργειας, η χημική χρήση κλπ. Τα έργα εξετάζουν επίσης την κοινωνικοοικονομική των οικολογικών προσεγγίσεων, των προσεγγίσεων της αλυσίδας αξίας και των ρυθμίσεων διακυβέρνησης, καθώς οι αγρότες που ασχολούνται με την αγρο-οικολογία πρέπει να ζήσουν. Πέραν των έργων που απευθύνονται σε οικολογικές προσεγγίσεις, οι δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που αφορούν το έδαφος, τις προκλήσεις για την υγεία των φυτών και των ζώων ή τη διαχείριση των πόρων γενικά μπορούν επίσης να συμβάλουν σε πιο οικολογικές πρακτικές.
Ταυτόχρονα, εκατοντάδες περισσότερα τοπικά ή περιφερειακά προγράμματα καινοτομίας που ονομάζονται «επιχειρησιακές ομάδες» που χρηματοδοτούνται μέσω της κοινής γεωργικής πολιτικής, περιλαμβάνουν γεωργοί, επιστήμονες, συμβούλους και άλλους παράγοντες στην αναζήτηση πρακτικών λύσεων σε πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζονται επί τόπου. Πολλά από αυτά που παρουσιάστηκαν στη διάσκεψη κορυφής για την αγροτική καινοτομία 2019 χρησιμοποιεί οικολογικές προσεγγίσεις.
Πώς μπορεί να εφαρμοστεί η αγρο-οικολογία στην εκμετάλλευση;
Σε επίπεδο γεωργικών εκμεταλλεύσεων, οι οικολογικές προσεγγίσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της υγείας και της ανθεκτικότητας των φυτών και των ζώων και του αναπτυσσόμενου περιβάλλοντός τους κατά τρόπο που ευνοεί την κυκλοφορία των θρεπτικών ουσιών και μειώνει την ανάγκη για εξωτερικές εισροές. Ο πρώτος γύρος των συνόδων στη Σύνοδο Κορυφής για την Καινοτομία Agri 2019 θα διερευνήσει τις συνεισφορές στο έδαφος, τη διατροφή και την υγεία των φυτών και των ζώων. Μια από τις επιτόπιες επισκέψεις περιλαμβάνει το έργο Carbon N Caux , το οποίο διερευνά και εξετάζει διάφορες βιώσιμες γεωργικές πρακτικές για την επίτευξη θετικού αποτυπώματος άνθρακα μέσω της δέσμευσης του άνθρακα και την κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ του άνθρακα και του αζώτου στο έδαφος.
Πώς μπορεί να εφαρμοστεί η αγρο-οικολογία σε τοπικό επίπεδο;
Η αγροτολογία έχει μεγαλύτερη επίπτωση όταν εφαρμόζεται σε τοπικό επίπεδο, από ομάδες γεωργικών εκμεταλλεύσεων ή συντελεστές μιας δεδομένης περιοχής που δεσμεύονται να εφαρμόσουν πρακτικές που ωφελούν το κοινό τους περιβάλλον. Τα άγρια είδη δεν σταματούν στα γεωργικά σύνορα και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ της γεωργίας και των οικοσυστημάτων τους δεν συμβαίνουν, ειδικά όταν σκεφτόμαστε τις κλιματικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, το Collective στεγνωτήριο “Plaine Pays d’Auge”είναι μια σύμπραξη μεταξύ των κτηνοτρόφων και των καλλιεργητών δημητριακών. Ο γενικός στόχος του σχεδίου είναι να μειώσει την εξάρτηση από τις εξωτερικές προμήθειες ενισχύοντας μια τοπική συλλογική προσέγγιση μεταξύ των γεωργών. Βασίζεται σε μια τριπλή διαχείριση των πόρων με την εισαγωγή του μηδενός στην εναλλαγή καλλιεργειών ως πηγή πρωτεΐνης, η χρήση κοπριάς ως οργανική τροποποίηση για τα εδάφη και η χρήση του τεμαχισμένου ξύλου των φράχτες ως πρόσθετη ισχύς για ένα ηλιακό ξηραντήριο.
Συμμετοχή των αλυσίδων αξίας και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής στην ανάπτυξη οικολογικών προσεγγίσεων
Διαφοροποίηση της παραγωγής στην εκμετάλλευση, συγκομιδή πολλών ειδών μαζί, αλλαγή των γεωργικών πρακτικών και πώληση προϊόντων με διαφορετικό τρόπο – νέοι τρόποι με τους οποίους όλα έρχονται με προκλήσεις στα τμήματα αλυσίδων αξίας. Οι γεωργοί θα είναι σε θέση να υποστηρίξουν οικολογικές προσεγγίσεις μόνο εάν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα ανταμείψουν σωστά για το προϊόν και την αξία που δημιούργησε. Αυτό απαιτεί διαφορετικά είδη καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής καινοτομίας και νέων τρόπων οργάνωσης.
Η σύνοδος κορυφής για την αγροτική καινοτομία διοργανώνεται από κοινού από το γαλλικό Υπουργείο Γεωργίας και Τροφίμων, από τη Regions de France, από την περιοχή της Νορμανδίας, από το δίκτυο EIP-AGRI και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Θα συγκεντρώσει εκπροσώπους από τα προγράμματα EIP-AGRI σε όλη την Ευρώπη, καθώς και τοπικούς παράγοντες και εμπειρογνώμονες.